Odpowiedzialność za długi spadkowe. Jak nie odziedziczyć długów?

Wieść o spadku zazwyczaj związana jest ze smutkiem z powodu śmierci bliskiej osoby, a oprócz tego może nieść ze sobą zobowiązania w postaci długów spadkowych. W dzisiejszym wpisie bierzemy pod lupę zobowiązania spadkodawcy i wyjaśniamy jak zabezpieczyć się przed ich odziedziczeniem.

Spis treści:

• W jaki sposób można odziedziczyć długi spadkowe?
• Od czego zależy stopień odpowiedzialności za długi spadkowe?
• Sprzedaż odziedziczonej nieruchomości w celu spłacenia długów spadkodawcy
• Jak zabezpieczyć się przed odziedziczeniem długów?
• Czym jest konfuzja?

W jaki sposób można odziedziczyć długi spadkowe?

W przeszłości można było usłyszeć o osobach, które o odziedziczonych długach dowiadywały się, dopiero kiedy do ich skrzynek pocztowych napływała korespondencja od wierzycieli. Działo się tak dlatego, że brak odrzucenia spadku skutkował przyjęciem go w całości. Obecne prawo chroni spadkobierców i nieodrzucenie spadku skutkuje dziedziczeniem z dobrodziejstwem inwentarza. W praktyce oznacza to, że spadkobierca odpowiada za długi spadkodawcy jedynie do wysokości odziedziczonych aktywów. W najgorszym przypadku, gdy długi przewyższają wartość aktywów, może okazać się, że spadkobiercy z odziedziczonego spadku nie zostaje zupełnie nic. Dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza nie jest jednak pozbawione wad. Spadkodawca musi liczyć się z obowiązkiem kontaktu z wierzycielami oraz z koniecznością sporządzenia spisu inwentarza, który pozwoli na określenie wartości odziedziczonych aktywów. Warto pamiętać, że od czasu przyjęcia spadku spadkobierca odpowiada za długi również własnym majątkiem do wysokości odziedziczonych aktywów.

Czytaj też: Zapis w dziedziczeniu – co to jest?

Od czego zależy stopień odpowiedzialności za długi spadkowe?

Stopień odpowiedzialności za dugi spadkowe uzależniony jest od daty i sposobu przyjęcia spadku. Do czasu przyjęcia spadku, spadkobierca odpowiada za długi spadkowe jedynie ze spadku. Od chwili przyjęcia spadku odpowiedzialność ta obejmuje również majątek własny. W praktyce może oznaczać to sytuację, gdy spadkobierca oprócz długów odziedziczy nieruchomość, którą zamierza sprzedać w celu pokrycia zobowiązań spadkodawcy. Może zdarzyć się, że wierzyciel nie będzie chciał czekać do momentu sprzedaży nieruchomości i pociągnie spadkodawcę do odpowiedzialności za długi spadkowe z majątku własnego.
Nie bez znaczenia pozostaje również sposób przyjęcia spadku. Spadkodawca, który przyjął spadek wprost, obciążony jest odpowiedzialnością za długi spadkowe w całości. W przypadku przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca odpowiada za długi spadkowe jedynie do kwoty określającej wartość odziedziczonych aktywów.

Sprzedaż odziedziczonej nieruchomości w celu spłacenia długów spadkodawcy

Spadkobierca, który sprzeda odziedziczoną nieruchomość w celu spłacenia zobowiązań spadkodawcy, może wpaść w prawdziwą pułapkę finansową. Dzieje się tak dlatego, iż orzecznictwo sądów wskazuje na to, że nie można zaliczyć wydatków poniesionych na spłatę długów spadkowych do kosztów uzyskania przychodu. W efekcie, gdy spadkobierca sprzedaje nieruchomość przed upływem pięciu lat od wybudowania lub nabycia jej przez spadkodawcę, musi uiścić podatek w wysokości 19% uzyskanego przychodu.
Spłaty kredytu zaciągniętego przez spadkodawcę na zakup nieruchomości nie można zaliczyć do własnych celów mieszkaniowych, co pozwoliłoby na uniknięcie konieczności zapłaty podatku. Dzieje się tak, ponieważ kredyt ten nie był zaciągnięty osobiście przez spadkobiercę, a przez osobę trzecią.

Przykład:
Pani Anna odziedziczyła mieszkanie warte 350 tys. złotych i taką kwotę uzyskała z jego sprzedaży. Była zobowiązana do spłacenia długów spadkodawcy, które opiewały na kwotę 320 tys. złotych. Dochód pani Anny wyniesie 30 tys. złotych, jednak będzie musiała uiścić podatek od całej kwoty uzyskanej ze sprzedaży, który wyniesie 66,5 tys. złotych. W efekcie pani Anna poniesie stratę rzędu 36,5 tys. złotych.

Jak zabezpieczyć się przed odziedziczeniem długów?

Kiedy wiemy, że spadkodawca ma długi przewyższające wartość aktywów, możemy zrzec się dziedziczenia jeszcze za jego życia. Jest to najprostszy sposób na uchronienie się przed długami spadkowymi. Należy pamiętać o tym, że umowa o zrzeczeniu się dziedziczenia zawarta między spadkodawcą a spadkobiercą musi zostać potwierdzona notarialnie. Jest to jedyny sposób poza odrzuceniem spadku, który w pełni chroni przed jakąkolwiek odpowiedzialnością za długi spadkodawcy.

Czym jest konfuzja?

Konfuzja zobowiązania skutkuje jego uregulowaniem. O konfuzji w przypadku spadku mówimy, kiedy wierzyciel jest jednocześnie spadkobiercą, czyli dłużnikiem.

Przykład:
Ojciec miał długi z tytułu nieuregulowanych alimentów na rzecz syna. Po śmierci ojca syn nabył spadek. W wyniku dziedziczenia stał się on zobowiązany do spłaty długu alimentacyjnego, pozostając jednocześnie wierzycielem, na którego rzecz ma zostać spłacony dług. W takiej sytuacji dochodzi do konfuzji i zobowiązanie wygasa.

Od chwili przyjęcia spadku, spadkobierca odpowiada za długi spadkowe również swoim majątkiem. Do momentu dokonania działu spadku, spadkobiercy solidarnie odpowiadają za długi spadkodawcy. Po dokonaniu działu odpowiedzialność za długi spadkowe ogranicza się do wysokości udziału w spadku. Najbardziej efektywne sposoby na uniknięcie długów spadkowych to notarialne zrzeczenie się dziedziczenia za życia spadkodawcy oraz odrzucenie spadku w całości.