Umowny dział spadku

Każdy ze spadkobierców dziedziczy ułamkowy udział w masie spadkowej, którego wysokość reguluje ustawa. Nie oznacza to jednak, że dział spadku nie jest konieczny, kiedy dochodzi do dziedziczenia testamentowego. Jednym ze sposobów na dokonanie podziału majątku jest sądowy dział spadku. Istnieje także inna, polubowna droga nazywana umownym działem spadku.

Spis treści:

• Współwłasność pomiędzy spadkobiercami- kiedy powstaje?
• Co jest konieczne do dokonania umownego działu spadku?
• Czy umowny dział spadku musi dotyczyć jego całości?
• Co powinna zawierać umowa o dział spadku i jakie przepisy ją regulują?
• Samoistne posiadanie a umowny dział spadku

Współwłasność pomiędzy spadkobiercami, kiedy powstaje?

Stan współwłasności pomiędzy spadkobiercami powstaje na dzień otwarcia spadku. Wraz ze śmiercią spadkodawcy stają się oni właścicielami określonej części masy spadkowej, w skład której wchodzą wszelkie aktywa i pasywa, które pozostawił po sobie zmarły. Dział spadku zmienia ten stan. Na skutek przeprowadzenia tej procedury spadkobiercy stają się właścicielami poszczególnych części spadku. Przeprowadzenie działu spadku nie jest obligatoryjne, jednak w wielu sytuacjach wydaje się niezwykle praktycznym rozwiązaniem.

Dotakowo do czytania:

• Dziedziczenie domu przez żonę i dzieci po śmierci męża
• Jak podzielić mieszkanie po śmierci rodziców?
• Nieruchomość w spadku a kolejność dziedziczenia

Co jest konieczne do dokonania umownego działu spadku?

Do przeprowadzenia umownego działu spadku konieczna jest przede wszystkim zgodna wola wszystkich spadkobierców. Konieczne są również dokumenty, które potwierdzają prawa do spadku. Może być to poświadczenie dziedziczenia lub stwierdzenie nabycia spadku.
Jeżeli w skład majątku spadkowego wchodzi nieruchomość lub przedsiębiorstwo, spadkobiercy są zobowiązani do sporządzenia umowy notarialnej. W innym wypadku taki dział spadku będzie nieważny.
Jeżeli do masy spadkowej nie wchodzi żadna z wymienionych rzeczy, umowa może zostać zawarta w dowolnej formie, jednak warto w tej sytuacji zrezygnować z wyboru umowy ustnej.

Czy umowny dział spadku musi dotyczyć jego całości?

W odróżnieniu od sądowego działu spadku, umowny podział może dotyczyć jedynie części majątku. Warto nadmienić, że możliwe jest uniknięcie skutków umowy o dział spadku, jeżeli została ona zawarta pod wpływem błędu.
W kwestii porównania umownego i sądowego działu spadku okazuje się, że pierwszy z nich często jest droższym rozwiązaniem. Taka sytuacja ma miejsce wtedy, kiedy w skład spadku wchodzi nieruchomość. W przypadku, gdy umowny dział spadku nie dotyczy nieruchomości, a spadkobiercy zawierają pomiędzy sobą umowę bez potwierdzenia notarialnego, procedura jest całkowicie darmowa.
Co ważne, umowny dział spadku w formie umowy potwierdzonej notarialnie jest znacznie szybszy niż sądowa procedura. W przypadku umownego działu spadku nie trzeba czekać na termin rozprawy, a termin wizyty w kancelarii notarialnej można uzyskać właściwie od ręki.

Co powinna zawierać umowa o dział spadku i jakie przepisy ją regulują?

Umowa o dział spadku powinna zawierać informację o tym, czy dotyczy ona całości, czy wyłącznie części spadku. Najważniejszym elementem umowy o dział spadku jest określenie, do kogo należą poszczególne składniki majątku. Precyzyjne określenie własności pozwala na uniknięcie wielu komplikacji oraz konfliktów. W umowie warto określić również wysokość potencjalnych spłat oraz dopłat.
Należy zaznaczyć, że tak jak w przypadku sądowego działu spadku- podziałowi na drodze polubownej podlegają wyłącznie aktywa. Co prawda spadkobiercy mogą w umowie wspomnieć o tym, że jeden z nich zobowiązuje się do spłaty zobowiązań spadkodawcy, jednak taki zapis wywołuje skutek wyłącznie między spadkobiercami i nie ma żadnego znaczenia dla wierzycieli.
Warto nadmienić, że umowa o dział spadku jest opodatkowana wyłącznie w części mówiącej o spłatach oraz dopłatach. Do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych zobowiązany jest spadkodawca, który nabył prawa majątkowe przekraczające jego udział w spadku.

Ważne do przeczytania: Dlaczego lepiej sprzedać nieruchomość przed działem spadku niż zrobić dział spadku, w którym jedna osoba dostaje całą nieruchomość, a potem sprzedaje?

Samoistne posiadanie a umowny dział spadku

Samoistny posiadacz to osoba, która włada daną rzeczą jak właściciel. W przypadku nieruchomości chodzi o dbanie o nią, płacenie podatków. Kluczowa jest tu chęć władania nieruchomością, a nie sam tytuł prawny wobec niej. W takiej sytuacji dziedziczeniu podlega samoistne posiadanie.
Warunkiem zasiedzenia jest nieprzerwane, samoistne posiadanie nieruchomości przez okres 20 lub 30 lat. Krótszy okres jest wymagany dla przypadków, gdzie do samoistnego posiadania doszło w dobrej wierze, natomiast 30 lat to czas obowiązujący, kiedy samoistny posiadacz działał w złej wierze. Zła wiara oznacza, że posiadacz był świadomy, że prawo do danej nieruchomości mu nie przysługuje.
Każdy spadkobierca ma prawo do doliczenia do wymaganego okresu tego czasu, w którym spadkodawca władał nieruchomością. Takie doliczenie jest możliwe jedynie w zakresie udziału w spadku, jaki przypada danemu spadkobiercy. W przypadku nieformalnego działu spadku zawartego w formie umowy bez potwierdzenia notarialnego przyjmuje się, że spadkobierca władający nieruchomością jest jej samoistnym posiadaczem, a nie prawnym właścicielem.

Umowny dział spadku sporządza się w formie umowy opartej o zgodną wolę spadkobierców. Przedmiotem umownego działu spadku może być jego całość lub jedynie część. Jeżeli w skład spadku wchodzi nieruchomość, umowny dział spadku należy potwierdzić notarialnie. W innym przypadku nie ma takiej konieczności, a umowa o dział spadku podlega takim samym przepisom jak inne umowy cywilno-prawne. Umowa o dział spadku podlega opodatkowaniu jedynie w części dotyczącej dopłat i spłat pomiędzy spadkobiercami.