Stwierdzenie nabycia spadku i poświadczenie dziedziczenia

Do nabycia spadku dochodzi wraz z dniem jego otwarcia. Za datę otwarcia spadku przyjmuje się dzień śmierci spadkodawcy. Do dziedziczenia dochodzi więc automatycznie z mocy ustawy lub na podstawie testamentu. Istnieje szereg sytuacji, w których zachodzi potrzeba, aby spadkobierca mógł potwierdzić swoje prawo do odziedziczonego majątku za pomocą dokumentu. Z pomocą przychodzą tutaj stwierdzenie nabycia spadku oraz akt poświadczenia dziedziczenia.

Spis treści:

• Czym jest stwierdzenie nabycia spadku?
• Czym jest poświadczenie dziedziczenia?
• Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku- kto może go złożyć i co powinien zawierać?
• Jak powinno wyglądać notarialne poświadczenie dziedziczenia?
• W jakim przypadku notariusz może odmówić sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia?

Czym jest stwierdzenie nabycia spadku?

Stwierdzenie nabycia spadku według polskiego prawa cywilnego to instytucja, która prowadzi do zalegalizowania stanu majątkowego powstałego na skutek śmierci spadkodawcy. Stwierdzenie nabycia spadku uzyskuje się na drodze sądowej. Do 2008 roku był to jedyny sposób na potwierdzenie posiadania praw do spadku. W późniejszym czasie wprowadzono także sporządzany u notariusza dokument zwany aktem poświadczeniem dziedziczenia. Ani w sądowym stwierdzeniu nabycia spadku, ani w notarialnym akcie poświadczenia dziedziczenia nie dzieli się poszczególnych składników spadku pomiędzy konkretnych spadkobierców.

Czym jest poświadczenie dziedziczenia?

Notarialny akt poświadczenia dziedziczenia jest dokumentem potwierdzającym nabycie spadku przez spadkodawcę. Jak sama nazwa wskazuje, taki rodzaj dokumentu uzyskuje się w kancelarii notarialnej. Notariusz sporządza protokół dziedziczenia opierający się na oświadczeniach spadkodawców. Po zarejestrowaniu akt poświadczenia dziedziczenia ma takie samo znaczenie co sądowe stwierdzenie nabycia spadku. Przy sporządzaniu notarialnego poświadczenia dziedziczenia obecni muszą być wszyscy spadkobiercy i osoby, na których rzecz zmarły ustanowił zapisy windykacyjne, a ich oświadczenia powinny być zgodne.

Czytaj również: Umowny dział spadku, co to jest?

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku – kto może go złożyć i co powinien zawierać?

Wniosek należy złożyć do odpowiedniego sądu rejonowego. Najczęściej mowa tu o sądzie właściwym dla ostatniego miejsca pobytu zmarłego. Jeżeli takiego miejsca nie da się jednoznacznie ustalić, za właściwy przyjmuje się sąd rejonowy właściwy dla miejsca, w którym znajduje się majątek pozostawiony przez zmarłego. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku może złożyć każda osoba, która ma w tym interes prawny. Pod tym pojęciem kryją się te osoby, których dotyczy wynik postępowania o stwierdzenie nabycia spadku.

We wniosku należy wskazać kilka istotnych elementów:
• dane wnioskodawcy,
• dane spadkobiercy,
• odpis aktu zgonu spadkodawcy,
• uzasadnienie wniosku,
• cel wniosku.

Warto określić również, czy do dziedziczenia dochodzi z mocy ustawy, czy być może spadkodawca pozostawił zapis swojej ostatniej woli w postaci testamentu. Wnioskodawca powinien dołączyć dokumenty, które wskazują na to, że określone osoby wchodzą w krąg spadkobierców. W przypadku dziedziczenia ustawowego pomocne będą akty urodzenia lub akt małżeństwa. Odpis wniosku należy załączyć w dokładnie tylu egzemplarzach, ilu istnieje uczestników postępowania.

Jak powinno wyglądać notarialne poświadczenie dziedziczenia?

Notarialne poświadczenie dziedziczenia zawiera między innymi: datę sporządzenia dokumentu, dane notariusza, dane spadkodawcy oraz datę jego śmierci oraz informacje o tym, kto i na jakiej podstawie wchodzi do grona spadkobierców. Niezwykle istotną częścią notarialnego poświadczenia dziedziczenia jest adnotacja o jego rejestracji w Rejestrze Spadkowym.

Bardzo ważne, aby przy sporządzaniu tego dokumentu były obecne wszystkie osoby, które zaliczają się do grona spadkobierców. Należy nadmienić, że zarówno notarialne poświadczenie dziedziczenia, jak i sądowe potwierdzenie nabycia spadku może zostać wydane dopiero po upływie sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku. Istotny jest również fakt, że odrzucenie spadku wyklucza z kręgu osób mogących wnioskować o taki dokument.
Według najświeższych regulacji notariusz może sporządzić akt poświadczenia dziedziczenia nawet w sytuacji, gdy jeden ze spadkobierców nie żyje. Jedyną sytuacją, gdy można wydać akt poświadczenia dziedziczenia wcześniej niżeli przed upływem pół roku od śmierci spadkodawcy, jest ta, w której wszyscy spadkobiercy zdążyli już złożyć stosowne oświadczenia mówiące o odrzuceniu lub przyjęciu spadku.

Zobacz również:

• Wykonawca testamentu – prawa i obowiązki
• Odpowiedzialność za długi spadkowe. Jak nie odziedziczyć długów?

W jakim przypadku notariusz może odmówić sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia?

Istnieje kilka sytuacji, kiedy uzyskanie notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia nie będzie możliwe. Mowa tu o sytuacji, gdy dla danego spadku został wydany już inny dokument tego rodzaju. Bezskuteczne okaże się również staranie o taki dokument, jeżeli spadkodawca był cudzoziemcem lub pozostawił po sobie testament szczególny. Notariusz odmówi wystawienia dokumentu również wtedy, gdy przy sporządzaniu protokołu nie będą obecne wszystkie osoby mogące wchodzić do kręgu spadkobierców.

Oba te dokumenty bazują na domniemaniu, że osoba posiadająca je jest spadkobiercą, jednak można zmienić lub podważyć ich zapis. Podczas wystawiania tych dokumentów nie dzieli się spadku na poszczególne składniki i nie przydziela się ich danym spadkobiercom. Podstawowa różnica polega na tym, że stwierdzenie nabycia spadku stwierdza się na drodze sądowej, a poświadczenie dziedziczenia to dokument wystawiany przez notariusza.