Czym jest testament szczególny?

Dziedziczenie może odbywać się z mocy ustawy lub na podstawie zapisu ostatniej woli zmarłego, czyli testamentu. Kodeks cywilny dzieli testamenty na dwie podstawowe kategorie: testamenty zwykłe oraz szczególne. Czym jest testament szczególny i jakie warunki muszą zostać zachowane, aby był wiążący i wywoływał skutki prawne? O tym w niniejszym wpisie.

Spis treści:

• Zdolność testowania
• Rodzaje testamentów szczególnych
• Kiedy testament szczególny traci swoją moc?
• Nieruchomość odziedziczona na mocy testamentu- jakie obowiązki czekają na spadkobiercę?

Zdolność testowania

Pod pojęciem zdolności testowania kryje się zdolność wykonania czynności prawnych oraz faktycznych, które skutkują sporządzeniem zapisu ostatniej woli. Zdolne do testowania pozostają osoby fizyczne mające pełną zdolność do wykonywania czynności prawnych. Jeżeli testator nie miał pełnej zdolności do czynności prawnej, skutkuje to uznaniem zapisu woli za nieważny. Należy rozróżnić zdolność do czynności prawnych od zdolności prawnej. Zdolność do czynności prawnych wykazują wszystkie pełnoletnie osoby, które nie są całkowicie ubezwłasnowolnione. Taką zdolność można uzyskać już w wieku 16 lat poprzez zawarcie małżeństwa.

Rodzaje testamentów szczególnych

Testament szczególny to forma zapisu ostatniej woli, którą można sporządzić jedynie w określonych okolicznościach. Okoliczności różnią się w zależności od rodzaju testamentu szczególnego. W polskim prawie wyróżniamy trzy rodzaje testamentów szczególnych.

Testament ustny
Ustne oświadczenie ostatniej woli zachowa swoją ważność jedynie wtedy, jeżeli zostaje sporządzone w sytuacji, gdy testator obawia się swojej nagłej śmierci lub wtedy, kiedy sporządzenie pisemnej formy oświadczenia jest niemożliwe. Ustne oświadczenie ostatniej woli musi odbyć się w obecności co najmniej trzech świadków.
Istnieją dwa sposoby na potwierdzenie treści testamentu ustnego. Pierwszy z nich przewiduje sytuacje, gdy jeden ze świadków lub osoba trzecia spisują treść zasłyszanego oświadczenia. Takie oświadczenie powinno zostać podpisane przez wszystkich świadków oraz przez spadkodawcę nie później niż rok od ustnego wyrażenia ostatniej woli.
Jeżeli ustny testament nie zostanie potwierdzony w przedstawiony sposób, jego treść ustala się na podstawie zgodnych zeznań wszystkich świadków. Zeznania te muszą zostać złożone przed sądem nie później niż przed upływem sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku.

Testament podróżny
Testament podróżny to forma wyrażenia ostatniej woli, która może być sporządzona wyłącznie podczas podróży na polskim statku powietrznym lub morskim. Testator wyraża swą ostatnią wolę w obecności dowódcy statku lub jego zastępcy oraz dwóch świadków. Dowódca statku spisuje słowa spadkodawcy, a następnie odczytuje je na głos. Pod takim oświadczeniem podpis oprócz dowódcy i świadków powinien złożyć również testator. Jeżeli jest to niemożliwe, należy w piśmie uwzględnić informację o przyczynie braku podpisu testatora.

Testament wojskowy
Testament wojskowy to dokument podlegający zasadom zawartym w rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej. Ten rodzaj zapisu ostatniej woli może być sporządzony tylko wtedy, gdy testator przebywa w niewoli lub gdy zachodzi czas mobilizacji bądź wojna. Spadkodawca może oświadczyć swą wolę w obecności sędziego wojskowego lub dwóch dowolnych świadków. Takie oświadczenie powinno zostać spisane, a następnie podpisane przez testatora i osoby obecne przy wyrażaniu ostatniej woli. Jeżeli spadkodawca nie jest w stanie podpisać oświadczenia, może złożyć je w formie ustnej w obecności trzech świadków.
W przypadku, gdy zachodzi obawa rychłej śmierci ze względu na stan zdrowia lub poniesione obrażenia, a sporządzenie żadnej z pozostałych form testamentu wojskowego pozostaje niemożliwe, oświadczenie może być złożone ustnie dwóm świadkom, nawet każdemu z osobna.

Kiedy testament szczególny traci swoją moc?

Testament szczególny traci swą moc po upływie sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uprawniały do sporządzenia zapisu ostatniej woli w formie szczególnej, chyba że testator zmarł przed upływem tego terminu. Należy zaznaczyć, że termin ten podlega zawieszeniu na czas, gdy spadkodawca nie ma możliwości sporządzenia testamentu zwykłego.

Nieruchomość odziedziczona na mocy testamentu, jakie obowiązki czekają na spadkobiercę?

Nieruchomość otrzymana w spadku zobowiązuje spadkobiercę testamentowego do dopełnienia licznych formalności. Jeżeli zapis ostatniej woli nie wskazuje dokładnie, kto dziedziczy nieruchomość, podział pozostawionego przez testatora majątku następuje w równych częściach. W przypadku odziedziczenia nieruchomości konieczne jest dokonanie aktualizacji księgi wieczystej. Wniosek o wpis prawa własności do księgi wieczystej składa się we właściwym sądzie rejonowym, uiszczając opłatę w wysokości 200 złotych.
Otrzymanie nieruchomości w spadku związane jest z koniecznością uiszczenia podatku od spadków i darowizn. Podatek ten jest wyliczany od wartości nieruchomości. Warto pamiętać o kwotach wolnych od podatku, których wysokość określa się na podstawie przynależności do danej grupy podatkowej. Bez względu na to, czy spadkobierca zostanie zwolniony z uiszczenia podatku od spadku, spoczywa na nim obowiązek zgłoszenia informacji o dziedziczeniu do właściwego urzędu skarbowego.
Nie należy zapominać również o zachowku, którego od spadkobiercy testamentowego może domagać się najbliższa rodzina testatora, która została pominięta w zapisie ostatniej woli.

To może być przydatne:

• Dziedziczenie nieruchomości – najbliższa rodzina jest zwolniona z podatku od spadku
• Kiedy można sprzedać mieszkanie otrzymane w spadku?
• Jak sprzedać mieszkanie, dom, działkę ze spadku?
• Sprzedaż odziedziczonej nieruchomości przed upływem 5 lat

Testament szczególny to forma wyrażenia ostatniej woli testatora, która znajdzie zastosowanie jedynie w określonych okolicznościach. Testament szczególny pozostaje ważny przez sześć miesięcy od ustania okoliczności, które zwolniły testatora z obowiązku sporządzenia testamentu zwykłego. W przypadku testamentów szczególnych mówi się o dowolności wybierania osób, które zostają świadkami oświadczenia ostatniej woli, jednak nie należy zapominać o kilku podstawowych warunkach, które musi spełniać świadek. Mowa tu o pełnoletności, posiadaniu pełnej zdolności do czynności prawnych, umiejętności czytania oraz pisania, braku pozbawienia słuchu, mowy i wzroku, władaniu językiem spadkodawcy oraz niekaralności za składanie fałszywych zeznań.