Tel.: 
Wnuki mogą dziedziczyć po dziadkach przede wszystkim wtedy, gdy na ich rzecz pojawi się odpowiedni zapis testamentowy. W szczególnych przypadkach powołanie wnuków do spadku może wynikać również z ustawy. Wyjaśniamy, jak wygląda dziedziczenie po dziadkach i jakie formalności się z tym wiążą.
Spis treści:
- Sporządzenie testamentu a spadek po dziadkach
- Kiedy następuje ustawowe dziedziczenie spadku po dziadkach?
- Podatek od spadku odziedziczonego po dziadkach
Sporządzenie testamentu a spadek po dziadkach
Testament, czyli rozporządzenie swoim majątkiem na wypadek śmierci, to najprostszy i najszybszy sposób, by wnuk odziedziczył nieruchomość po dziadku. Spadkodawca może bowiem powołać do spadku jakąkolwiek osobę, nawet niespokrewnioną – nic więc nie stoi na przeszkodzie, by dziadek mógł powołać swojego wnuka do dziedziczenia nieruchomości. Warto przy tym zaznaczyć, że równą moc będzie miał testament notarialny, co testament sporządzony samodzielnie przez spadkodawcę i potwierdzony jego własnoręcznym podpisem.
Czytaj także: Nieruchomość w spadku a kolejność dziedziczenia
Zgodnie z polskim prawem dziedziczenie testamentowe ma pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym. Dlatego wszelkie zapisy na rzecz wnuka lub wnuków będą respektowane, nawet jeśli wciąż żyją osoby, które mogłyby być powołane do spadku z mocy ustawy. Należy jednak pamiętać, że osoby pominięte w testamencie mają prawo do zachowku, czyli ułamka wartości części spadku, która przypadłaby im w przypadku, gdyby dziedziczyły ustawowo. Takiego prawa nie zachowują, jeśli w testamencie zostali wydziedziczeni. Zgodnie z przepisami, wydziedziczenie jest możliwe jeśli osoba uprawniona do zachowku:
- postępuje w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego wbrew woli spadkodawcy;
- nie dopełnia obowiązków rodzinnych względem spadkodawcy;
- dopuściła się umyślnego przestępstwa przeciwko zdrowiu, życiu lub wolności względem spadkodawcy lub najbliższych mu osób.
Należy wspomnieć, że dzieci wydziedziczone traktuje się jak osoby, które nie dożyły otwarcia spadku. Przynależne im prawo do zachowku przypada wtedy ich zstępnym (wnukom spadkobiercy), jeśli ci nie zostali wymienieni w testamencie.
Kiedy następuje ustawowe dziedziczenie spadku po dziadkach?
Jeśli dziadek lub babcia nie sporządzi testamentu, nieruchomość będzie dziedziczona zgodnie z przepisami Kodeksu Cywilnego. W pierwszej kolejności do spadku zostanie powołana najbliższa rodzina zmarłego – małżonek oraz dzieci. Osoby te dziedziczą w równych częściach, przy czym małżonkowi nie może przypaść mniej niż ¼ części masy spadkowej. Jeśli małżonek spadkodawcy nie żyje, cały spadek przypada w równych częściach jego dzieciom.
Istnieją jednak okoliczności, w których wnuki mogą być powołane do spadku. Może tak się stać, gdy:
- dziecko dziadka nie dożyło otwarcia spadku:
Przykład. Pan Jan zmarł w 2020 roku i posiadał rozdzielność majątkową ze zmarłą 2 lata wcześniej małżonką. Małżeństwo miało dwoje dzieci, z czego jedno z nich zmarło w roku 2019 pozostawiając trójkę dzieci. Do masy spadkowej weszło mieszkanie, którego pan Jan był wyłącznym właścicielem. W takim przypadku do spadku powołane zostało żyjące dziecko pana Jana, które z mocy ustawy otrzyma ½ nieruchomości. Pozostała część przypadająca dziecku, które nie dożyło otwarcia spadku, przechodzi na jego dzieci (czyli wnuki spadkodawcy). Jako że dziedziczą one w równych częściach, każdemu z nich przypadnie po 1/6 części spadku.
- dziecko dziadka odrzuciło spadek:
Oświadczenie o odrzuceniu spadku należy złożyć w sądzie lub u notariusza w ciągu 6 miesięcy od dnia otwarcia spadku. W przypadku odrzucenia spadku, dziecko spadkodawcy jest traktowane jak osoba, która nie dożyła otwarcia spadku. Jego udział przypada wówczas jego dzieciom, czyli wnukom spadkodawcy.
Przykład. Pan Marian i pani Barbara mają jednego syna, który ma dwójkę dzieci. W momencie śmierci pana Jana do spadku powołana zostaje jego małżonka oraz syn. Ten jednak odrzuca spadek, w związku z czym przypadający mu dział w spadku przechodzi w równych częściach na jego dwójkę dzieci. Pani Barbara otrzymuje ½ część spadku, zaś jej wnuki po ¼ części spadku.
Podatek od spadku odziedziczonego po dziadkach
Zgodnie z przepisami Ustawy o podatku od spadków i darowizn najbliższa rodzina spadkodawcy, należąca do tak zwanej zerowej grupy podatkowej, zwolniona jest z obowiązku podatkowego. Do grupy tej zalicza się:
- małżonka;
- zstępnych – dzieci, wnuki, itp.;
- wstępnych – rodzice, dziadkowie, itp.;
- rodzeństwo;
- zięcia oraz synową
- pasierbów
- ojczyma i macochę
Odziedziczenie nieruchomości w spadku po dziadkach nie wiąże się więc z koniecznością odprowadzenia podatku. Na spadkobiercy ciąży jednak obowiązek złożenia zawiadomienia o nabyciu nieruchomości w spadku do naczelnika właściwego organu podatkowego. W tym celu należy złożyć w urzędzie skarbowym druk SD-Z2 w ciągu 6 miesięcy od momentu powstania obowiązku podatkowego. Jeśli spadkobierca nie dopełni tego obowiązku, będzie musiał odprowadzić podatek na zasadach ogólnych obowiązujących pierwszą grupę podatkową. Kwota podatku – szczególnie, jeśli chodzi o nieruchomość – może być wysoka, dlatego warto prawidłowo i terminowo dopełnić wszystkich formalności.
