Dziedziczenie nieruchomości – najbliższa rodzina jest zwolniona z podatku od spadku

Przepisy Ustawy o podatku od spadków i darowizn ze szczególną troską traktują najbliższą rodzinę spadkodawcy. Zgodnie z prawem, spadkobiercy należący do tzw. zerowej grupy podatkowej zwolnieni są z  obowiązku zapłaty podatku. Prawodawca nakłada na nich jednak pewne obowiązki. Wyjaśniamy, kto i pod jakimi warunkami może skorzystać z tej ulgi.

Spis treści:

• Przepisy podatkowe 2020 – kto zwolniony jest z podatku od spadku?
• Ulga podatkowa a spadek uzyskany przed 2007 rokiem.
• Zawiadomienie o nabyciu nieruchomości w spadku  – kiedy i jak je złożyć?
• Brak oświadczenia a konsekwencje prawne

Przepisy podatkowe 2022 – kto jest zwolniony z podatku od spadku?

Prawo zwalnia z obowiązku podatkowego osoby, które należą do tzw. grupy zerowej wyodrębnionej z I grupy podatkowej. Zalicza się do nich:

• małżonka;
• zstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki itd.);
• wstępnych (rodziców, dziadków, pradziadków itd.);
• rodzeństwo;
• pasierba;
• ojczyma;
• macochę.

Osoby, które znajdują się w I grupie podatkowej, ale nie zostały włączone do grupy zerowej to teściowie, zięć i synowa.

Zgodnie z art.14 ust.4 Ustawy o podatku od spadków i darowizn, ulga rozciąga się również na rodzinę adopcyjną. Zwolnione od podatku są więc zarówno osoby przysposabiające, jak i przysposobieni oraz ich zstępni.

Ulga podatkowa a spadek uzyskany przed 2007 rokiem.

Za termin nabycia spadku uznaje się datę jego otwarcia, czyli dzień śmierci spadkodawcy. Przepis działający na korzyść osób, które należą do zerowej grupy podatkowej, reguluje art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 listopada 2006 roku i zmienia ustawę z dniem 1 stycznia 2007 roku. W przypadku nabycia spadku przed 1 stycznia 2007 roku zastosowanie mają przepisy podatkowe sprzed nowelizacji ustawy. Według poprzedniej ustawy obowiązkowi podatkowemu podlega spadek, którego wartość przekracza:

• 9.637 zł — jeżeli spadkobierca należy do I grupy podatkowej,
• 7.276 zł — jeżeli spadkobierca należy do II grupy podatkowej,
• 4.902 zł — jeżeli spadkobierca należy do III grupy podatkowej.

Czy istnieje szansa na zastosowanie nowej ulgi wobec spadku nabytego przed 2007 rokiem?

Możliwość zastosowania nowych przepisów wobec spadków otwartych przed 1 stycznia 2007 roku opiera się na dacie uzyskania prawomocnego stwierdzenia nabycia spadku. Obowiązujące przepisy mówią, że jeżeli wcześniej nie powstał obowiązek podatkowy, a nabycie spadku stwierdzono poprzez wydanie orzeczenia sądowego, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą, gdy orzeczenie staje się prawomocne. Jeśli termin ten nastąpił po 1 stycznia 2007 roku, zastosowanie znajdą przepisy podatkowe korzystne dla spadkobierców z zerowej grupy podatkowej. Na sukcesorze spoczywa obowiązek złożenia zeznania podatkowego do właściwego urzędu skarbowego w ciągu miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych. Może zdarzyć się, że urząd skarbowy będzie wymagał zapłacenia podatku niezależnie od daty wydania orzeczenia sądowego, kierując się datą otwarcia spadku. Należy pamiętać, że na zaskarżenie decyzji urzędu skarbowego spadkobierca ma jedynie 14 dni. Termin zapłaty podatku również wynosi 14 dni, więc w sytuacji, gdy spadkobierca chce zaskarżyć decyzję wydaną przez urząd, podatek należy zapłacić, a następnie ubiegać się o jego zwrot. Można również wnieść o odroczenie terminu płatności lub o rozłożenie jej na raty. Jeżeli minął termin na złożenie odwołania od wydanej decyzji, można złożyć wniosek o przywrócenie terminu lub skorzystać z procedury wzruszenia decyzji ostatecznych. Taka droga wymaga spełnienia określonych warunków i dopełnienia licznych formalności, dlatego tak istotne jest złożenie odwołania w terminie nieprzekraczającym 14 dni od jego wydania.

Zawiadomienie o nabyciu nieruchomości w spadku  – kiedy i jak je złożyć?

Zwolnienie z obowiązku podatkowego przysługuje tylko wtedy, gdy osoby uprawnione do ulgi złożą stosowne zawiadomienie o nabyciu nieruchomości w spadku (druk SD-Z2) do właściwego organu podatkowego. Co do zasady spadkobiercy mają na to 6 miesięcy od momentu powstania obowiązku podatkowego, czyli uprawomocnienia się postanowienia sądu o nabyciu spadku lub sporządzenia przez notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia.

Na uwagę zasługuje również sytuacja, w której spadkobierca dowie się o nabyciu spadku już po upływie terminu złożenia druku SD-ZS. W takiej sytuacji może on zgłosić ten fakt naczelnikowi urzędu skarbowego w ciągu miesiąca licząc od dnia, w którym dowiedział się o nabyciu spadku. Ważne jest jednak, by spadkobierca mógł wykazać, że o orzeczeniu stwierdzającym nabycie spadku rzeczywiście nie wiedział wcześniej.

Zawiadomienia o nabyciu spadku nie jest potrzebne, jeżeli wartość nabytego spadku nie przekracza 9637 złotych.

Czytaj więcej: Kto ma prawo do mieszkania po śmierci męża?

Brak oświadczenia a konsekwencje prawne

Jeśli zawiadomienie o nabyciu spadku nie zostanie złożone lub zostanie złożone po terminie, spadkobierca musi zapłacić podatek na zwykłych zasadach obowiązujących pierwszą grupę podatkową. W przypadku spadkobierców z tej grupy kwota wolna dla podatku od spadków i darowizn wynosi 9637 złotych. Gdy wartość spadku przekracza tę kwotę, podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku.

Przykład: Dla nieruchomości wartej 300 000 złotych, nadwyżkę ponad kwotę wolną od podatku będzie stanowić kwota 290 363 złotych.

Spadkobiercy zaliczeni do I grupy podatkowej zapłacą podatek według skali:

• gdy kwota nadwyżki nie przekracza 10 278 złotych – 3%;
• gdy nadwyżka wynosi od 10 279 złotych do 20 556 złotych – 308,30 złotych oraz 5% nadwyżki ponad 10 278 złotych;
• gdy nadwyżka wynosi więcej niż 20 556 złotych – 822,20 złotych oraz 7% nadwyżki ponad 20 556 złotych.

Powróćmy do przytoczonego wcześniej przykładu: Ustaliliśmy już, że dla odziedziczonej nieruchomości nadwyżka ponad kwotę wolną od podatku wynosi 290 363 złote. Ma więc tutaj zastosowanie ostatni próg skali dla I grupy podatkowej. Do zapłaty pozostanie więc 822, 20 złotych plus 7% z kwoty 269 807 złotych (290 366 minus 20 556 złotych), co łącznie wyniesie 19 708,69 złotych.

Czytaj więcej: Spadek po rodzicach – zasady dziedziczenia, sprzedaż, podatek

Polskie prawo jest wyjątkowo przychylne, jeśli chodzi o dziedziczenie lub darowizny w najbliższej rodzinie. Szczególnymi względami cieszą się osoby z tzw. zerowej grupy podatkowej, którzy nie muszą płacić podatku od odziedziczonej nieruchomości niezależnie od jej wielkości. Również warunki, którymi prawodawca obwarował zwolnienie z podatku nie są zbyt skomplikowane i jest ich niewiele. By móc skorzystać z ulgi wystarczy złożyć zawiadomienie o nabyciu spadku w  terminie 6 miesięcy. Warto tego terminu przestrzegać, gdyż opodatkowanie spadku na zasadach ogólnych może okazać się kosztowne. Szczególną uwagę przepisom dotyczącym opodatkowania spadku powinny poświęcić osoby, które stały się spadkobiercami przed 1 stycznia 2007 roku. W ich przypadku przy spełnieniu określonych warunków również istnieje szansa na zwolnienie z obowiązku podatkowego, ponieważ zastosowanie ma tu zasada stanowiąca, iż wszystkie wątpliwości powinny być rozstrzygane na korzyść podatnika.