Kiedy można uznać spadkobiercę za niegodnego dziedziczenia?

Kiedy można uznać spadkobiercę za niegodnego dziedziczenia i jak udowodnić taki stan? Zdarzają się sytuacje, w których spadkobierca mimo uprawnienia do dziedziczenia nie otrzyma spadku. Przyczyną takiej sytuacji może być naganne postępowanie spadkobiercy wobec spadkodawcy oceniane według kryteriów natury etycznej. Zakłada się, że nie można dopuścić do sytuacji, kiedy dziedziczenie przez spadkodawcę byłoby powszechnie uznane za niemoralne i niesprawiedliwe.

Spis treści:

• Jakie są przyczyny niegodności dziedziczenia?
• Jakie są skutki uznania spadkobiercy za niegodnego?
• W jakiej sytuacji nie można żądać uznania spadkobiercy za niegodnego?
• Co należy zrobić, aby spadkobierca został uznany za niegodnego?

Jakie są przyczyny niegodności dziedziczenia?

Powody odsunięcia od dziedziczenia są precyzyjnie określone i dotyczą ingerencji w treść testamentu oraz nagannego postępowania spadkobiercy wobec spadkodawcy podczas jego życia. Istnieją trzy przyczyny niegodności dziedziczenia, które określa artykuł 928. Kodeksu Cywilnego.

Mowa o sytuacji, gdy spadkobierca:

• popełnił umyślnie ciężkie przestępstwo przeciwko spadkodawcy,
• podstępem lub groźbą wpłynął na kształt testamentu,
• umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy.

Jakie są skutki uznania spadkobiercy za niegodnego?

Spadkobierca uznany za niegodnego dziedziczenia traktowany jest tak, jakby nie dożył dnia otwarcia spadku. Jego udział przechodzi na pozostałych spadkobierców. Do dziedziczenia mogą zostać powołani zstępni osoby uznanej za niegodną, jeśli nie brały one udziału w haniebnym postępowaniu wobec spadkodawcy, pomagając osobie uznanej za niegodną lub działając na jej zlecenie.

W jakiej sytuacji nie można żądać uznania spadkobiercy za niegodnego?

Należy pamiętać, że przyczyną uznania niegodności dziedziczenia nie może być postępowanie spadkobiercy odbiegające od przyjętych norm współżycia społecznego lub zaniedbywanie obowiązków rodzinnych.

Wbrew powszechnej opinii nie wszystkie przestępstwa popełnione wobec spadkodawcy są przesłanką do stwierdzenia niegodności dziedziczenia. Dopiero popełnienie przez spadkobiercę wobec spadkodawcy przestępstwa umyślnego i ciężkiego jest przyczyną odsunięcia od dziedziczenia. Nie można oczekiwać uznania spadkobiercy za niegodnego, kiedy zniszczony przez niego testament okazał się nieważny. Spadkobierca nie zostanie uznany za niegodnego również w sytuacji, kiedy spadkodawca udzielił mu przebaczenia.

Należy pamiętać, że spadkodawca może puścić w niepamięć dowolną krzywdę, nawet usiłowanie zabójstwa. Aktu przebaczenia można dokonać w dowolny sposób. Zarówno pisemne, jak i ustne przebaczenie wyklucza możliwość uznania spadkobiercy za niegodnego. Nie ma znaczenia czy w chwili dokonania aktu przebaczenia spadkodawca miał zdolność do czynności prawnych, liczy się jedynie jego umiejętność odczuwania krzywdy, świadomość wagi popełnionych czynów oraz świadome puszczenie ich w niepamięć. Przebaczenie jest nieodwołalne, a do potwierdzenia go wystarczy odpowiedni dokument, słowne przedstawienie faktycznych zdarzeń lub zeznania świadków.

Może się przydać: Nieruchomość w spadku a kolejność dziedziczenia

Co należy zrobić, aby spadkobierca został uznany za niegodnego?

W celu uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia należy złożyć wniosek do sądu. Może tego dokonać każda osoba, która ma w tym interes prawny. Najczęściej wnoszą o to pozostali spadkobiercy lub inne osoby, które odniosą korzyść z powodu odsunięcia od spadku osoby niegodnej. Pojęcie interesu prawnego interpretowane jest na wielu płaszczyznach, można wziąć tu pod uwagę również interes moralny.

Wniosek należy złożyć w terminie nieprzekraczającym roku od momentu, kiedy wnioskodawca dowiedział się o zaistniałych okolicznościach, przy czym należy pamiętać, że termin ten nie może przekroczyć trzech lat od dnia otwarcia spadku. Jeżeli postępowanie spadkowe pozostaje otwarte, wniosek o stwierdzenie niegodności dziedziczenia można złożyć w czasie posiedzenia.

W przypadku, gdy postępowanie spadkowe zakończyło się, konieczne jest złożenie wniosku o zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Jeśli wnioskujemy o stwierdzenie niegodności z powodu popełnienia przestępstwa, należy powołać się na orzeczenie sądu. W celu udowodnienia sfałszowania testamentu pomocna będzie opinia biegłego. W przypadku chęci udowodnienia próby wpłynięcia na zapis testatora za pomocą gróźb lub podstępu kluczowe mogą okazać się zeznania świadków oraz zachowana korespondencja.

Stwierdzenie niegodności dziedziczenia dotyczy konkretnego spadkobiercy i nie przechodzi na jego zstępnych z wyłączeniem sytuacji, gdy pomagali mu oni w dokonaniu opisanych wyżej czynów. Spadkobierca nie musi popełniać określonych czynów osobiście, aby zostać odsuniętym od dziedziczenia, ponieważ zlecenie ich osobom trzecim będzie miało ten sam skutek. Akt przebaczenia nieodwołalnie wyklucza uznanie spadkobiercy za niegodnego.