Tel.: 
Podział majątku to jedna z wielu formalności, które muszą być załatwione po śmierci bliskiej osoby. Nieczęsto budzi on spore wątpliwości związanie z dziedziczeniem, zwłaszcza jeśli zmarły nie pozostawił testamentu, a w masę spadkową wchodzi majątek niepodzielny fizycznie, taki jak mieszkanie. Wyjaśniamy, jak wygląda kolejność dziedziczenia, w jaki sposób odbywa się stwierdzenie nabycia spadku, a także na czym polega dział spadku i jak można go przeprowadzić.
Spis treści:
- Dziedziczenie testamentowe a dziedziczenie ustawowe
- Stwierdzenie nabycia spadku a dział spadku – co robić gdy jest kilku spadkobierców?
- Czy można sprzedać swoją część spadku?
Dziedziczenie testamentowe a dziedziczenie ustawowe
Zgodnie z polskim prawem powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu (Art. 926. § 1 Księga IV Kodeksu Cywilnego). W testamencie, mającym pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym, do spadku można powołać jakąkolwiek osobę, niekoniecznie spokrewnioną ze spadkodawcą. Jeśli zmarły nie pozostawił testamentu lub żadna z osób wymienionych w testamencie nie chce lub nie może być spadkobiercą, zastosowanie ma dziedziczenie ustawowe.
Zgodnie z Kodeksem Cywilnym, w pierwszej kolejności dziedziczą:
- małżonek (czytaj także: Dziedziczenie mieszkania po śmierci małżonka) oraz dzieci zmarłego (czytaj także: Spadek po rodzicach – sprzedaż mieszkania, domu, działki). Dziedziczą oni w równych częściach, z zastrzeżeniem, że część przypadająca małżonkowi nie może wynosić mniej niż ¼ spadku. Jeśli nie żyje małżonek spadkodawcy, dział spadku przypadka wszystkim dzieciom spadkodawcy w równych częściach. W przypadku, gdy dziecko nie dożyło otwarcia spadku, przynależna mu część przypada jego dzieciom – także w równych częściach.
- rodzice oraz rodzeństwo spadkodawcy. Dzieje się tak w przypadku, gdy zmarły nie miał dzieci. W sytuacji, gdy żyje małżonek, otrzymuje on ½ spadku a pozostała część przypada rodzicom zmarłego w równych częściach. Jeśli małżonek nie żyje, spadek przypada rodzicom w całości. Rodzeństwo spadkodawcy dziedziczy w sytuacji, gdy jedno z rodziców nie dożyje otwarcia spadku. Wtedy przynależna rodzicowi część przypada im w równych częściach.
W kolejnych kręgach dziedziczenia znajdują się dziadkowie zmarłego oraz pasierbowie. Spadek spadkodawcy, który nie miał mogących po nim dziedziczyć krewnych, przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego. Gdy tego miejsca nie da się ustalić lub znajduje się ono za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa.
Stwierdzenie nabycia spadku a dział spadku – co robić gdy jest kilku spadkobierców?
Dziedziczenie nieruchomości może wydawać się trudne, gdy powołanych do spadku jest kilka osób. Niemniej również w takim przypadku udział w spadku przypada każdemu zgodnie z zasadami dziedziczenia opisanymi przez Kodeks Cywilny – ustanawia się więc współwłasność w częściach odpowiadających przynależnym częściom spadku.
Spadek można potwierdzić w formie aktu poświadczenia dziedziczenia sporządzonego przez notariusza. Częstszą formą jest jednak stwierdzenie nabycia spadku przez sąd rejonowy właściwy dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Po otrzymaniu stosowanego wniosku sąd wzywa potencjalnych spadkobierców do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedzieli się o powołaniu do dziedziczenia. Do czynności sądu należy także ustalenie, kto i w jakich częściach ułamkowych dziedziczy. Informacje te znajdują się w kończącym postępowanie spadkowe postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku (spadkobiercy muszą jednak wystąpić z wnioskiem o jego wydanie).
Czytaj także: Kiedy można uznać spadkobiercę za niegodnego dziedziczenia?
Często dochodzi jednak do problemów związanych z zarządzeniem nieruchomością wspólną. Najłatwiej rozwiązać to sprzedając nieruchomość za zgodą wszystkich współwłaścicieli oraz dzieląc kwotę ze sprzedaży proporcjonalnie do udziałów we współwłasności nieruchomości. Gdy takiej zgody nie ma, można dokonać zniesienia współwłasności oraz działu spadku – w drodze umowy zawartej w formie aktu notarialnego (gdy właściciele są zgodni co do sposobu działu) lub na drodze sądowej. Wniosek o dział spadku może zgłosić każdy ze współwłaścicieli, wskazując jednocześnie proponowany sposób zniesienia współwłasności. Może to być:
- wyodrębnienie własności, jeśli nieruchomość można podzielić fizycznie na dwie lub więcej części;
- przyznanie nieruchomości na własność jednego ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych.
W obu przypadkach konieczna jest zgoda współwłaścicieli co do sposobu zniesienia współwłasności. Jeżeli nie mogą się porozumieć lub żaden z nich nie chce przejąć nieruchomości na własność, sąd może zarządzić sprzedaż nieruchomości, a uzyskana ze sprzedaży kwota rozdysponowana jest między współwłaścicieli proporcjonalnie do przysługującego im udziału.
Czy można sprzedać swoją część spadku?
To może Cię zainteresować: Dziedziczenie nieruchomości – najbliższa rodzina jest zwolniona z podatku od spadku.
Gdy nieruchomość może być podzielona fizycznie i w dziale spadku doszło do wyodrębnienia własności, jej właściciel może dowolnie rozporządzać swoją częścią – także wynająć lub sprzedać. Co istotne, sprzedać można również współwłasność mieszkania. Decyzja o sprzedaży swojej części nieruchomości może być podjęta bez zgody pozostałych współwłaścicieli. Problem może stanowić natomiast znalezienie nabywcy, który z pełną świadomością zgodziłby się na takie rozwiązanie.
