Tel.: 
Przepisy Kodeksu Cywilnego stanowią, że jedną z osób powoływanych do dziedziczenia po zmarłym jest jego współmałżonek. Przesłanką ku temu jest pozostawanie spadkodawcy i spadkobiercy w związku małżeńskim na dzień otwarcia spadku, czyli śmierci spadkodawcy. Czy separacja sprawia, że małżonek zostaje wyjęty z kręgu spadkobierców? Czym różni się separacja od rozwodu?
Spis treści:
- Separacja — czym jest?
- Dziedziczenie ustawowe a testament.
- Śmierć małżonka w toku postępowania sądowego o orzeczenie separacji.
Separacja — czym jest?
Separacja zwana rozdzieleniem małżonków od stołu i łoża to stan, w którym stwierdza się rozkład pożycia małżeńskiego. W przeciwieństwie do rozwodu, w przypadku separacji nie trzeba udowadniać, że rozkład pożycia jest trwały. Istnieją dwa rodzaje separacji- faktyczna i formalna. Separacja formalna orzekana jest przez sąd na wniosek jednego lub obojga małżonków. W odróżnieniu od rozwodu, o separację może wystąpić również małżonek całkowicie winien rozkładowi pożycia. Separacja nie rozwiązuje związku małżeńskiego. Wskutek orzeczenia separacji zniesiona zostaje wspólnota majątkowa małżonków. Małżonkowie nie mają prawa do wstąpienia w nowy związek małżeński oraz nie ustaje między nimi obowiązek wzajemnej pomocy. Separacja jest odwołalna i nie blokuje możliwości starania się o rozwód. Wskutek separacji formalnej małżonkowie nie dziedziczą po sobie na drodze dziedziczenia ustawowego. Jeśli małżonkowie pozostawali w separacji faktycznej nieorzeczonej przez sąd, nie ma podstaw ku temu, aby nie mogli po sobie dziedziczyć, ponieważ separacja faktyczna nie niesie ze sobą skutków prawnych.
Dziedziczenie ustawowe a testament.
Testament to jedyna forma dokumentu, dzięki któremu można rozporządzać majątkiem na wypadek własnej śmierci. Jeżeli spadkodawca pozostawił po sobie ważny testament i wyraził w nim swą wolę w stosunku do całości majątku, nie dochodzi do dziedziczenia ustawowego. W sytuacji, gdy spadkobiercy powołani przez testatora nie mogą lub nie chcą przyjąć spadku, dochodzi do dziedziczenia ustawowego. Dziedziczenie ustawowe regulują przepisy Kodeksu Cywilnego, które wskazują określoną kolejność dziedziczenia. Po zmarłym dziedziczą: małżonek i dzieci, małżonek i rodzice, rodzeństwo, dziadkowie, pasierbowie, a w ostateczności Skarb Państwa oraz gmina, w której żył spadkodawca. Pozostawanie w separacji nie wyklucza żyjącego małżonka z dziedziczenia testamentowego. W przypadku wystąpienia separacji faktycznej małżonek ma prawo do zachowku, nawet jeżeli nie został wskazany jako spadkobierca w testamencie.
Śmierć małżonka w toku postępowania sądowego o orzeczenie separacji.
Małżonek zostanie wykluczony z grona spadkobierców również wtedy, gdy orzeczenie o separacji nie zostało jeszcze wydane, a spadkodawca przed śmiercią wystąpił o nie z winy małżonka-spadkobiercy i jego żądanie było uzasadnione. W takiej sytuacji w celu wyłączenia małżonka od dziedziczenia należy złożyć do sądu właściwy wniosek. Do podjęcia takich kroków upoważnieni są wszyscy pozostali spadkobiercy. Wniosek należy złożyć w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedziano się o śmierci spadkodawcy. Termin ten nie może przekroczyć roku od dnia otwarcia spadku, ponieważ wniosek złożony po upływie tego terminu zostanie oddalony.
Czytaj także: Dziedziczenie mieszkania po śmierci małżonka
Separacja faktyczna nie jest orzekana przez sąd i nie niesie ze sobą skutków prawnych. Dopiero separacja formalna, o której orzeka sąd, powoduje, że małżonkowie nie dziedziczą po sobie i nie posiadają wspólnoty majątkowej. W przypadku separacji formalnej małżonkowie tracą prawo do zachowku. Separacja formalna wyklucza możliwość dziedziczenia ustawowego, jednak nie stanowi przeszkody w dziedziczeniu testamentowym. Jeżeli małżonkowie pozostawali jedynie w separacji faktycznej, żyjący małżonek ma prawo do zachowku, nawet jeśli małżonek-testator nie wspomniał o nim w swoim testamencie. Separacja różni się od rozwodu przede wszystkim tym, że małżeństwo nie ustaje i nie można wstąpić w nowy związek małżeński. Separacja to stan odwracalny dzięki orzeczeniu sądu na zgodny wniosek małżonków.
