Zapis w dziedziczeniu

Sporządzając testament, można nie tylko powołać do dziedziczenia wybrane osoby, ale również rozdysponować konkretne składniki majątku nawet na rzecz osób, które nie są spadkobiercami. Czym różni się zapis w testamencie od powołania do dziedziczenia? Co może być przedmiotem zapisu? O tym dowiedzą się Państwo z dzisiejszego wpisu.

Spis treści:

• Czym jest zapis zwykły?
• Co w sytuacji, gdy zapis dotyczy więcej niż jednego spadkobiercy?
• Czym jest zapis dalszy?
• Kto może być obciążony zapisem?
• Czym jest zapis windykacyjny?
• Co może być przedmiotem zapisu?
• Czy roszczenie wynikające z zapisu ma termin ważności?

Czym jest zapis zwykły?

Zapis zwykły to rozporządzenie testamentowe, na mocy którego spadkodawca zobowiązuje swego spadkobiercę do spełnienia określonego świadczenia finansowego lub majątkowego na rzecz zapisobiorcy. W wyniku zapisu zwykłego na dzień otwarcia spadku powstaje zobowiązanie, którego realizacji można dochodzić na drodze sądowej. Zapis może dotyczyć jednorazowego lub cyklicznego świadczenia majątkowego. Mówi się, że przedmiotem zapisu powinny być rzeczy lub prawa wchodzące w skład masy spadkowej, jednak należy zaznaczyć, że niespełnienie tego warunku nie powoduje nieważności zapisu. Na skutek ustanowienia zapisu zwykłego między spadkobiercą a zapisobiorcą powstaje stosunek zobowiązaniowy. Zapis jest ważny, gdy zostaje sporządzony z określeniem terminu wykonania lub pod wskazanym warunkiem.

Przykład
Pan Tadeusz ma dwóch synów i córkę. Uczynił zapis, na mocy którego właścicielami jego mieszkania staną się synowie. Poprzez zapis zaznaczył on również, że w przypadku sprzedaży mieszkania są oni zobowiązani do zapewnienia innego lokalu mieszkaniowego swojej siostrze, która wraz z nim zamieszkuje wspomniane mieszkanie. Zapis byłby ważny również wtedy, gdyby Pan Tadeusz zaznaczył, że synowie mają obowiązek przekazać na rzecz siostry świadczenie majątkowe w wysokości 1/3 wartości mieszkania w ciągu roku od otwarcia spadku. W obu tych przypadkach zostaje spełniona zasada podania terminu wykonania zapisu lub określenia warunku.

Zapoznaj się również z tym, jaka jest odpowiedzialność za długi spadkowe i jak nie odziedziczyć długów?

Co w sytuacji, gdy zapis dotyczy więcej niż jednego spadkobiercy?

Może zdarzyć się, że zapis będzie dotyczył więcej niż jednego spadkobiercy. W takiej sytuacji wszyscy spadkobiercy zostają obciążeni zapisem w częściach odpowiadających ich udziałom w spadku, chyba że spadkodawca postanowił inaczej. Zasada ta ma zastosowanie zarówno w przypadku zapisu zwykłego, jak i zapisu dalszego. W sytuacji, gdy spadkodawca nie określił udziałów poszczególnych zapisobiorców, przyjmuje się, że zapis przypada im w równych częściach.

Czym jest zapis dalszy?

O zapisie dalszym mówimy, gdy spadkodawca obciąży zapisem zwykłym zapisobiorcę. Zasady sporządzania zapisu dalszego są takie same jak w przypadku zapisu zwykłego.

Kto może być obciążony zapisem?

Zapisobiorcą może stać się osoba fizyczna, osobna prawna, a także osoba mająca dopiero się urodzić pod warunkiem, że urodzi się ona żywa. W przypadku zapisów mają zastosowanie te same przepisy co do powołaniu spadkobierców i zdolności oraz niegodności dziedziczenia. Przepisy mówią, że spadkodawca może obciążyć zapisem zwykłym nawet tę osobę, na której rzecz uczynił zapis windykacyjny.

Czym jest zapis windykacyjny?

Zapis windykacyjny to rozporządzenie, które skutkuje przekazaniem na rzecz zapisobiorcy poszczególnego elementu spadku. Na mocy zapisu windykacyjnego z dniem otwarcia spadku spadkodawca wchodzi w posiadanie rzeczy będącej przedmiotem zapisu. Warto zaznaczyć, że zapis windykacyjny może być sporządzony jedynie w przypadku testamentu notarialnego. Co więcej, treść testamentu notarialnego może być ograniczona jedynie do zapisu windykacyjnego. Na skutek takiej sytuacji może zdarzyć się, że dojdzie do dziedziczenia ustawowego z wyłączeniem przedmiotu, którego dotyczy zapis windykacyjny.

Czytaj również:

• Wykonawca testamentu – prawa i obowiązki
• Testamenty zwykłe. Jak poprawnie sporządzić testament?
• Kiedy można uznać spadkobiercę za niegodnego dziedziczenia?

Co może być przedmiotem zapisu?

Zasada mówi, że przedmiotem zapisu może być zarówno rzecz oznaczona co do gatunku, jak i ta oznaczona co do tożsamości. W przypadku, gdy zapis dotyczy rzeczy oznaczonej co do tożsamości, przyjmuje się, że dana rzecz powinna wchodzić w skład spadku w dniu jego otwarcia. Jeżeli zachodzą przesłanki mówiące, że w chwili swej śmierci spadkodawca był zobowiązany do zbycia tej rzeczy lub po prostu nie wchodzi ona w skład spadku, zapis pozostanie bezskuteczny. W przypadku rzeczy oznaczonej co do gatunku obciążony powinien przekazać rzecz o średniej jakości, uwzględniając przy tym potrzeby zapisobiorcy. Co więcej, w takim przypadku obciążony odpowiada za wady prawne i fizyczne przedmiotu zapisu tak jak w przypadku rękojmi.

Czy roszczenie wynikające z zapisu ma termin ważności?

Roszczenie wynikające z zapisu przedawnia się po upływie pięciu lat od dnia wymagalności zapisu. Kwestią sporną jest rozpoczęcie biegu terminu przedawnienia. Osoba obciążona zapisem ma obowiązek do spełnienia świadczenia, gdy zapisobiorca ją do tego zawezwie. Data ogłoszenia testamentu jest najwcześniejszym terminem, w którym zapisobiorca może przystąpić do takiego działania.

Gdy mówimy o zapisie w przypadku dziedziczenia mamy na myśli rozporządzenie majątkowe spadkodawcy. Podstawową cechą różniącą zapis od powołania do dziedziczenia jest bark odpowiedzialności za długi spadkowe. Zapis charakteryzuje się tym, że dotyczy konkretnego elementu majątku lub ustalonej kwoty pieniędzy.